تغذیه گیاهان بخش مهمی از مراقبت از آنها است. با این حال، کوددهی بیش از حد می تواند منجر به مشکلات بالقوه بی شماری از جمله آسیب رسیدن به ریشه‌های گیاه از جمله سوختن ریشه‌ها در اثر تجمع مواد مغذی اضافی در خاک، سوختگی، تغییر رنگ و افتادن برگ ها، شاخه، گل و میوه ها، رشد کُند یا نامناسب گیاه و حتی در نهایت مرگ آن شود. از سوی دیگر کوددهی بیش از حد به گیاهان نیز می تواند آنها را در برابر آفات و بیماری ها مستعدتر کند. همچنین عوامل دیگری نیز وجود دارند که به آسیب ناشی از کوددهی بیش از حد گیاهان شما کمک می کنند.
در این مقاله از تامین تجارت توانا، در ارتباط با عوارض کوددهی بیش از حد به گیاهان و علایم مشاهده شده از این عوارض، آشنا می شویم. سپس، راه‌های پیشگیری و درمان گیاهان بیش از حد کوددهی شده را به شما پیشنهاد می کنیم. با ما همراه باشید.
عوارض کوددهی بیش از اندازه
کوددهی از مهمترین مسائل نگهداری گیاهان مختلف است. این موضوع که آیا کود داده شده به چه مقدار است و حجم آن چه مقدار است از موارد حائز اهمیت است که باید به آن توجه شود. کوددهی بیش از اندازه باعث تخریب ریشه و شاخساره گیاه می شود و بر خلاف افکار عمومی کوددهی بیش از حد بسیار مضر است.
آیا می توان به گیاهان بیش از حد کود داد؟
هنگامی که به گیاهان بیش از اندازه کود می دهید، دیگر قادر به جذب تمام مواد مغذی نیستند و مازاد این مواد در خاک تجمع یافته و باعث سمیّت خاک می شود که در عین حال می تواند ریشه‌های گیاه را سوزانده و بر توانایی گیاه در جذب آب تأثیر بگذارد و در صورت عدم رسیدگی، صدمات جبران‌ناپذیری به بار آورده و می تواند منجر به مرگ گیاه شود. به یاد داشته باشید که قبل استفاده از کودها، برچسب روی بسته را با دقت بخوانید و دستورالعمل های توصیه‌شده را دنبال کنید و هرگز بیشتر از میزان توصیه شده استفاده نکنید.
مواد مغذی در هر بسته کودی به صورت اعداد بر حسب نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) نمایش داده می شود. در حالی که گیاهان برای زنده ماندن به این عناصر مغذی مهم نیاز دارند، مصرف بیش از حد آنها می تواند باعث از بین رفتن آنها شود. اگر به اندازه ی کافی با نوع کودها و نحوه کوددهی به گیاهان، آشنا نیستید، بهتر است از راهنمایی مشاور متخصص در این حوزه بهره مند شوید.
علایم کوددهی بیش از حد در گیاهان چیست؟
بدون شک، هرچند که کوددهی به گیاهان می‌تواند مفید باشد، اما استفاده نادرست یا بیش از حد آن می‌تواند مشکلاتی را برای گیاهان به همراه آورد، از جمله: پژمردگی گیاه، پوسیدگی و سوختن ریشه ها، ریزش، تغییر رنگ (زرد/قهوه ای) و خشک شدن حاشیه برگ ها، کُندی یا توقف رشد که در نهایت منجر به مرگ گیاه می شود. در ادامه با علایم کوددهی بیش از اندازه در گیاهان آشنا خواهیم شد:
1- تغییر رنگ برگ ها
تغییر رنگ برگ ها از جمله زرد شدن، قهوه ای شدن یا سیاه شدن لبه و نوک برگ ها می تواند نشان دهنده بسیاری از مسائل بالقوه از جمله از بین رفتن تعادل عناصر غذایی در گیاه در اثر کمبود مواد مغذی و یا بالعکس سمیّت ناشی از مازاد عناصر در خاک به دلیل کوددهی بیش از حد و همچنین آبیاری نامناسب باشد.
2- سوختگی برگ ها
سوختگی برگ گیاهان تا حد زیادی ممکن است به دلیل غلظت بالای مواد مغذی از جمله نمک های نیتروژن اضافی در خاک و یا برگ ها در اثر کوددهی بیش از حد باشد. به بیان دیگر، سطوح بالای نمک در خاک، مانع از جذب آب توسط گیاه شده (طی فرآیند اسمز، گیاه آب را از طریق ریشه های خود از دست می دهد) و در نتیجه، برگ های گیاه دچار سوختگی و به تبع آن شروع به ریزش می کنند. ریزش برگ ها به همراه با ریشه های آسیب دیده، رشد گیاه را کُند و یا متوقف کرده و در نهایت مرگ گیاه اتفاق می افتد.
3- خشک شدن ریشه
وجود عناصر غذایی بیش از اندازه در خاک، باعث خشک شدن ریشه و کاهش جذب آب توسط گیاه می شوند. ریشه های ضعیف یا مرده به معنای عدم توانایی گیاه برای جذب آب است، که در نهایت منجر به خشک شدن برگ ها و پژمردگی گیاه می شود.
4- ریزش غیر طبیعی
ریزش بیش از اندازه برگ ها، گل ها یا میوه ها ممکن است نشانه کوددهی بیش از حد باشد. همچنین گیاهی که در حال افتادگی یا پژمرده شدن است، ممکن است از کوددهی بیش از حد رنج ببرد.
5- رشد نامتعادل و یا رشد بیش از حد گیاه
گیاهانِ بیش از حد کوددهی شده، ممکن است رشد کُندی داشته باشند که علت این امر عدم توانایی گیاه در جذب آب در اثر تجمع نمک های اضافی یا ناتوانی در جذب مواد مغذی به دلیل ریشه های آسیب دیده باشد. کود زیاد می تواند ریشه گیاه را بسوزاند و در نهایت منجر به مرگ گیاه شود. با این حال، ممکن است در اثر کوددهی زیاد، گیاه نیتروژن مازاد دریافت کند و رشد بیش از حد و غیر متناسب داشته باشد.
سایر نشانه های آشکار کوددهی بیش از حد را می توان در خاک مشاهده کرد. اغلب ممکن است پوسته های سفید رنگ روی سطح خاک ایجاد شود و بوی شدیدی از خاک منتشر شود. همچنین کوددهی بیش از حد به گیاهان، پیامدهای زیست محیطی نیز دارد. کود اضافی می تواند به آب زیرزمینی، حوضچه ها، نهرها یا رودخانه های مجاور نفوذ کندو باعث آلودگی آب شود. این آلودگی می تواند باعث شکوفایی جلبکی شده (به معنی رشد آنی یا انباشت در تعداد جلبک‌ها در یک اکوسیستم آبی) شده و اکوسیستم ها را تحت تاثیر قرار دهد.
بهترین راه برای جلوگیری از این مشکلات، رعایت دستورالعمل ها و میزان مناسب کوددهی است. همچنین، نگهداری و نظارت دقیق بر رشد گیاهان و واکنش آنها به کودها نیز مهم است.
احیای گیاهان بیش از حد کوددهی شده
موفقیت یا عدم موفقیت در احیای گیاهان بیش از حد کوددهی شده، بستگی به میزان کودِ داده شده به گیاه و زمان تشخیص آسیب دارد. با این حال راه حل هایی وجود دارد که می‌توانید اثرات مازاد عناصر غذایی را کاهش دهید و از آسیب بیشتر گیاه جلوگیری کنید. ابتدا کوددهی به گیاه را متوقف کنید. کود اضافی را از سطح خاک پاک کنید، سپس گیاه و تمام خاک آن را از گلدان خارج کنید. در مرحله بعد، تا جایی که می توانید خاک را از ریشه های گیاه جدا کنید، بدون اینکه آسیبی به آنها وارد شود.
اجازه دهید کمی خاک روی ریشه ها بماند. سپس گیاه را در خاک گلدان (مخلوط گلدان) تازه بکارید. گیاه را با احتیاط داخل گلدان قرار دهید تا به ریشه آسیب نرسد. برگ و شاخه‌های آسیب‌دیده و خشک شده را هرس کنید. در نهایت توصیه می شود حدود یک ماه پس از تعویض گلدان، با دستورالعمل های مناسب به گیاه کود دهید. به یاد داشته باشید که بین فواصل آبیاری اجازه دهید تا خاک گیاه به خوبی زهکشی شود. در دوره‌های رشد فعال گیاه از مصرف بیش از حد کود خودداری کنید. گیاه شما اکنون شانس بیشتری برای زنده ماندن دارد!
عوارض مصرف زیاد کود شیمیایی بر گیاهان
استفاده زیاد از کودهای شیمیایی می تواند عوارضی برای گیاهان داشته باشد. برخی از عوارض مصرف زیاد کود شیمیایی عبارتند از:
1- سوختگی برگ ها و ریشه
غلظت بالای مواد مغذی در کودهای شیمیایی می‌تواند باعث سوختگی ریشه و برگ گیاهان شود و به تبع آن منجر به کاهش جذب عناصر غذایی و آب توسط گیاه می شود.
2- رشد نامتعادل گیاه
استفاده مازاد از کودهای شیمیایی می تواند به رشد نامتعادل گیاهان شود. ممکن است شاخساره گیاه بیش از حد رشد کند، اما ریشه ها ضعیف و یا غیرقابل توسعه باشند.
3- آلودگی آب
استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی می‌تواند منجر به آلودگی خاک و منابع آبی شود. این موضوع نیز می تواند تأثیر منفی بر محیط زیست نیز بگذارد.
4- سمی شدن خاک
استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی می تواند منجر به سمی شدن خاک، کاهش تنوع زیستی خاک و اختلال در فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک منجر شود. به طوری که کاهش شاخص های تنوع زیستی خاک موجب ناپایداری حاصلخیزی بیولوژیک خاک و کاهش شاخص های سلامت خاک خواهد شد.
5- کاهش مقاومت گیاهان به آفات و بیماری ها
استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی ممکن است باعث افزایش حساسیت و آسیب پذیری و در نهایت کاهش مقاومت گیاهان به بیماری ها، آفات و تغییر شرایط آب و هوایی شود. برای جلوگیری از این مشکلات، بهتر است دستورالعمل های استفاده از کودهای شیمیایی را رعایت کنید، میزان مناسب کود را تنظیم کنید و همچنین استفاده از کودهای آلی را در نظر داشته باشید.
6- اختلال در تعادل غذایی
استفاده زیاد از کودهای شیمیایی می‌تواند باعث اختلال در تعادل عناصر غذایی گیاه شود. ممکن است برخی از عناصر غذایی بیش از حد در خاک تجمع یابند و برخی دیگر کمبود داشته باشند.
راه حل های جلوگیری از کوددهی بیش از حد به گیاهان
اگر فکر می‌کنید گیاهتان بیش از حد کوددهی شده می‌توانید چند مرحله را برای نجات گیاه انجام دهید. استفاده بیش از حد از کود ممکن است منجر به عوارضی مانند سوختگی ریشه‌ها، ریزش برگ‌ها، رشد نامتعادل و حتی مرگ گیاهان آپارتمانی شود. بنابراین، برای جلوگیری از این مشکلات، می‌توانید توصیه های زیر را دنبال کنید:
1- استفاده از کود مناسب
استفاده از کود مناسب می‌تواند به رشد و توسعه گیاهان کمک کند. برای مثال، کود های آلی مانند کود کمپوست یا کود حیوانی به گیاه ارزش غذایی بیشتری به گیاه می دهند و کمترین عوارض ناخواسته را به همراه دارند. انتخاب کودهای آلی یا متعادل برای گیاهان آپارتمانی نیز مفید است.
2- رعایت دستورالعمل ها
همواره دستورالعمل های موجود بر روی بسته‌بندی کود را با دقت مطالعه کرده و به میزان مورد نیاز کود دهید. مهم است که در استفاده از کودها دقت کنید و دستورالعمل های مربوطه را رعایت کنید. اغلب، گیاهان آپارتمانی نسبت به گیاهان باغی نیاز به مقدار کود کمتری دارند. همچنین در نحوه کوددهی به گیاهان دقت لازم را داشته باشید. توصیه می‌شود کودها را به طور منظم و در دوره‌های زمانی مناسب به گیاهان اعمال کنید.
3- آبیاری به موقع و مناسب
کوددهی بیش از حد ممکن است نیاز گیاه به آب را افزایش دهد. بنابراین، حفظ روند آبیاری منظم و کافی برای گیاهان خود بسیار مهم است.
4- مشاوره با متخصص
در صورتی که با نحوه کوددهی و کود مناسب گیاه خود آشنایی کافی ندارید، توصیه می کنیم از مشاوره با کشاورزان محلی یا متخصصان باغبانی در این حوزه بهره مند شوید.
سخن پایانی
کودها مواد مغذی ضروری مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم را در اختیار گیاهان قرار می دهند که باعث رشد مطلوب و بهینه گیاه و در نهایت افزایش عملکرد محصول می شوند. با این حال، استفاده بیش از حد کود می تواند مشکل ساز شود. کوددهی بیش از حد به گیاهان منجر به افزایش غلظت نمک های محلول در خاک شود. این نمک ها با کُند کردن جریان آب خالص به داخل ریشه و به طور غیرمستقیم با مستعد کردن گیاهان به درگیری با بیماری های خاص ریشه و مرگ گیاهچه، به ریشه ها آسیب می رسانند. همچنین، منجر به انتشار گازهای گلخانه ای و اوتریفیکاسیون می شود.
در پایان، به میزان کوددهی و زمان استفاده از آن توجه کنید تا گیاه به مقدار مناسب کود دریافت کند. همچنین می توان از نوارهای بافر بین مزارع و آبراه ها برای گرفتن مواد غذایی اضافی از کود (که ممکن است از مزرعه تخلیه نشود) استفاده کرد. برای گیاهان آپارتمانی، در صورت وجود کود مختص گیاه، آن را انتخاب کنید. با مشاهده رشد فعال گیاه، نصف کود توصیه شده را اعمال کنید و مطمئن شوید که گلدان به خوبی زهکشی می شود تا کود اضافی از بین برود. خاک گیاه را هر دو ماه یکبار با آب خالص بشویید تا از تجمع کود در خاک جلوگیری شود.
بدون دیدگاه