دستورالعمل کشت و پرورش بادمجان- بخش دوم

دستورالعمل کشت و پرورش بادمجان- بخش دوم

نگهداری و تغذیه نشاءها

تولید نشاءها تقریبا به 6 -8 هفته زمان نیاز دارد. بعضی از بسترهای غیرخاکی، حاوی کود هستند که مقدار آن­ها باید برای برنامه ریزی کودی مدنظر قرار گیرد. هرچه میزان کود اولیه در این محیط ها کمترباشد؛ کنترل بیشتری می­توان روی رشد نشاءها داشت.

استفاد از کوکوپیت به عنوان بستر کشت، نیاز به تغذیه نشاءها را اجتناب ناپذیر می­کند. نشاءها باید به طور مرتب سرکشی شده و در صورت نیاز آبیاری شوند. توصیه می‌شود، برای تغذیه نشاءها از کودهای حاوی سه عنصر اصلی (NPK 20-20-20) به میزان 1 الی 2 گرم در هر لیترآب آبیاری و از کودهای حاوی ریزمغذی ها با غلظت 5/1 تا 2 در هزار به صورت محلولپاشی استفاده گردد.

دو هفته پس از کشت بذور (پس از ظهور اولین برگ حقیقی)، نشاءها کوددهی می‌شوند. در صورت متراکم بودن نشاءها، در مرحله اولین برگ حقیقی، عملیات تُنک صورت می‌گیرد. باید در نظر داشت که میزان زیاد آب و کود، باعث نرم شدن بافتهای گیاهی و بالا رفتن حساسیت آنها به عوامل بیماری‌زا خواهد شد. از طرفی، تنش‌های آبی و تغذیه‌ای روش‌های مهمی هستند که در تغییر اندازه، شکل، سرعت رشد و مقاوم شدن نشاءها قبل از انتقال به مزرعه، استفاده می‌شوند.

محل قرارگیری سینی‌های کشت باید از نظر دما و رطوبت، شرایط مناسبی داشته باشد. دمای متوسط گلخانه تا قبل از سبز شدن نشاءها  باید حدود 25 درجه سانتی گراد باشد. دماهای پایین تر باعث تاخیر بیش از حد در جوانه‌زنی  و سبز شدن و حتی فساد بذور می‌گردد.

پس از سبز شدن نشاءها بهتر است دما را پایین تر و حدود 21- 18 درجه سانتی گراد در روز و 18 -10 درجه سانتی گراد در شب نگه داریم. این دما باعث ریشه زایی بهتر و هم‌چنین  تولید نشاءهای ضخیم و قوی می‌گردد. در نتیجه، گلخانه می بایست مجهز به سیستم گرمایشی، سرمایشی و همچنین تهویه مناسب باشد. تجهیز گلخانه به سیستم آبیاری مکانیزه، موجب یکنواختی در آبیاری و تعذیه نشاءها شده؛ از تلفات بذرها درون سینی های نشاء و یا خم و شکسته شدن نشاءها پس از سبز شدن جلوگیری می نماید.

 رعایت بهداشت در گلخانه

در پرورش نشاء باید از بذور ضدعفونی شده استفاده کرد. هم‌چنین  استفاده از کارت­ها و نوارهای رنگی جهت به تله انداختن آفات گلخانه­ای توصیه می‌شود. به علاوه نباید اجازه داد رطوبت گلخانه از میزان مشخصی بیشتر شود زیرا می‌تواند باعث شیوع بیماری­های قارچی گردد. در صورت بروز بیماری‌های قارچی، می‌توان از قارچ کش های مناسب محلول در آب آبیاری و یا حتی به صورت محلولپاشی استفاده نمود.

از جمله بیماری­های رایج در این مرحله، مرگ گیاهچه ها قبل از خروج از خاک است. دراین حالت، بذرهای کاشته شده در خاک، قبل از جوانه‌زنی و یا پس از جوانه‌زنی  و پیش از خروج از خاک، می­پوسند.

انواع بوته‌میری یکی دیگر از بیماری‌هایی است که به بذور در حال جوانه‌زنی حمله می­کند. پوسیدگی و مرگ بافت ریشه‌چه و ساقه‌چه در گیاهچه از رایج ترین علائم آن است. خسارتی که عامل این بیماری در ساقه­ ها ایجاد می­کند؛ موجب افتادن نشاءها می‌گردد. برای مقابله با بوته‌میری باید از واریته‌های مقاوم استفاده نمود. همچنین استریل کردن خاک (با متالاکسیل گرانول و گوگرد) توصیه می‌شود.

 تریپس توتون یا همان تریپس پیاز، یکی از آفات مهم برای بادمجان محسوب می‌شود. این حشره، بیشترین خسارت را به جوانه های بذری داخل خاک وارد میکند. یعنی به جوانه هایی که از پوسته بذر خارج میروند. همچنین لکه­‌های نقره­ای، زرد و قهوه ­ای روی برگ ایجاد کرده و نهایتاً باعث بدشکلی و کوچک ماندن برگ می‌گردد. حشرات کامل، پوره و لارو تریپس، خسارت زا هستند.

خصوصیات مزرعه

• مشخصات زمین مناسب کشت

زمینی که انتخاب می­کنیم باید دارای خاک لومی-شنی یا لومی دارای مواد آلی بالا با زهکشی مناسب باشد. اسیدیته مناسب جهت کشت بادمجان 6/5 تا 5/6 است.

به دلیل فصل رشد طولانی بادمجان، باید حداقل 4 تا 5 ماه هوای گرم جهت تولید محصول مناسب داشته باشیم. به این منظور، زمین زراعی باید دارای نور مناسب، حداقل 6 تا 8 ساعت نور مستقیم در روز باشد. توجه داشته باشید که اگر سرمای دیررس بهاره در منطقه شایع می­باشد باید تا زمان رفع خطر، کشت را به تاخیر بیاندازیم.

• آماده سازی مزرعه قبل از کاشت

بايستي در اولين فرصت ممكنه صورت پذيرد تا اينكه انتقال نشاء در  اولين زمان ممكن و در روزهاي خنك بهار انجام پذيرد. تأخير در انتقال نشاء بادمجان و مصادف شدن با روزهاي گرم تلفات جبران ناپذيري را در پي خواهد داشت كه علاوه بر كاهش ميزان توليد ميوه يا بذر، هزينه ­هاي غير ضروري را نيز به برنامه كشت وارد خواهد كرد. حتي الامكان، زمين مورد نظر در فصل پاييز شخم زده شود. شخم پاييزه علاوه بر كمك به جذب بهتر نزولات آسماني در فصول پاييز، زمستان و بهار، عمليات خاك­ورزي زمين در بهار را تا حد بسيار زيادي جلو مي­اندازد. در غير اينصورت، در اواخر اسفند يا اوايل بهار، به محض اينكه خاك مزرعه گاورو گرديد، اقدام به عمليات خاك­ورزي اوليه و ثانويه کنید.

بادمجان نیاز تغذیه­ای بالایی دارد. بهتر است قبل از کاشت به میزان 30 تا 40 تن در هکتار از کود دامی کاملا پوسیده و یا  به مقدار 50 تا 75 کیلو گرم ازت و 100 تا 150 کیلوگرم فسفر و به همین اندازه پتاس برای تقویت زمین استفاده کرد. این مقدار کود شیمیایی همراه با کود سبز برای حفظ مواد آلی زمین بهترین نتیجه را به همراه خواهد داشت.

كودهاي شيميائي را باید  قبل از انجام عمليات خاك‌ورزي ثانويه و با توجه به نتيجه آزمون خاك، به ميزان لازم در سطح مزرعه ، پخش نمود. سپس ديسك سنگين انجام می‌گردد تا اينكه كودهاي شيميائي با خاك كاملاً مخلوط گردند و همچنين علف هاي هرز جوانه زده يا سبز شده معدوم شوند. در صورت مناسب بودن خاك مزرعه پس از تسطيح، نسبت به ايجاد جوي و پشته و مالچ‌كشي اقدام مي‌گردد.

پس از ايجاد جوي و پشته عمليات نصب سيستم آبياري قطره‌اي انجام و مالچ‌كشي بر روي تيپ‌هاي آبياري انجام می‌گردد. نصب صحيح تيپ‌ها، تثبيت نمودن آن­ها در محل مناسب و مالچ كشي مناسب در گيرائي نشاءها و هم‌چنين مراحل آتي مزرعه بسيار تأثير گذار مي ­باشد. مالچ‌گذاري در كشت بادمجان به منظور كاهش علف‌هاي هرز، جلوگيري از فشردگي خاك و حفاظت رطوبت خاك، توصيه می‌گردد.

• تراکم کاشت

بادمجان را به صورت خطی می‌کارند و فاصله بوته‌ها براساس رقم و اندازه نهایی بوته متغیر است. معمولاً فاصله ردیف­های کشت را 75 تا 120 سانتی‌متر و فاصله بین بوته­ها در یک ردیف را 40 تا 60 سانتی‌متر در نظر می­گیرند. قابلیت کشت بذر رقم کرینی پرنس با تراکم بیش از 35000 بوته در هکتار، این رقم را به یک رقم استثنائی تبدیل نموده است که عملکرد بیشتر را تضمین خواهد نمود.

• انتقال نشاء

پس از برطرف شدن سرما، نشاءها را در مرحله چهاربرگی به زمین اصلی انتقال می­دهیم تا هم زودتر به محصول برسیم و هم از هزینه‌های واکاری یا تنک کردن بکاهیم. یک تا دوهفته قبل از انتقال گیاهچه ها باید از طریق اعمال تنش­های تغذیه­ای، رطوبتی و دمایی، عمل مقاوم سازی آن­ها انجام شود.  به این منظور، نشاءها را می­توان دردماهای پایین تر از حدمعمول قرار داد (دمای مقاوم سازی نشاء بادمجان، نباید کمتر از 13 درجه سانتی گراد باشد). هم‌چنین کاهش آبیاری تا خشک شدن بستر کشت و ترکیبی از هر دو روش، می‌تواند به کار رود.

گیاهچه ایده آل برای انتقال ارتفاعی بین 15 تا 20 سانتی‌متر (وجود 4 برگ حقیقی کاملا ًتوسعه یافته) و سیستم ریشه‌­ای کامل دارد، عاری از بیماری و بدون جوانه گل است. نشاءهای مسن تر، پس از انتقال، واکنش رشدی سریعی نشان نمی­دهند. باید نشاءها را 12 تا 14 ساعت قبل از انتقال، به طور کامل آبیاری نمود. انتقال آن­ها نیز بهتر است در هنگام عصر و یا در روزهای ابری صورت گیرد تا تنش ناشی از جابجایی، به حداقل برسد. نشاءکاری می‌تواند با دست یا ماشین­های نشاءکار صورت گیرد.