دستورالعمل داشت ارقام ذرت اگری ‌مکس (AGRIMAX)- بخش اول

دستورالعمل داشت ارقام ذرت اگری ‌مکس (AGRIMAX)- بخش اول

اصول آبیاری ذرت

عامل مهم و اساسی برای تولید حداکثر محصول در ذرت، تعیین میزان نیاز آبی گیاه است. پژوهش های انجام گرفته در دهه های اخیر مشخص کرده است که ذرت از جمله گیاهانی است که کارائی مصرف آب بالایی دارد. به این مفهوم که نسبت به سایر محصولات، جهت تولید یک واحد ماده خشک، مقدار کمی آب مصرف می کند.

• تاثیر کم آبی در کشت ذرت

ذرت جهت تشکیل اندام های رویشی، سیستم ریشه ای و سطح برگ خود نیاز به تامین مقدار مناسبی آب دارد. کاهش رطوبت به میزان کم در این مرحله موجب کاهش عملكرد نمی گردد ولی در صورتی که رطوبت خاک به حدود یک سوم تا یک چهارم رطوبت قابل دسترس گیاه کاهش یابد؛ موجب توقف رشد می گردد.

در نتیجه رشد سطح برگ کاهش یافته و در ادامه، موجب کاهش شدت ذخیره مواد غذایی در گیاه می شود. میزان مصرف روزانه آب، بسته به درجه حرارت محیط و شدت تابش آفتاب می تواند به 4 تا 10 میلی متر برسد.

• مراحل مختلف رشد ذرت و نیاز آبی

از نقطه نظر تامین آب، سه مرحله مهم در رشد ذرت وجود دارد:

1. جوانه زنی: بهترین میزان رطوبت خاک، جهت رویش دانه ذرت، 80% ظرفیت زراعی مزرعه است. در این مرحله، فشار آب برای متورم شدن دانه و جوانه زدن، باید بین 3/0 تا یک اتمسفر باشد.
2. مرحله اول رشد رویشی: که گیاه توسعه سیستم ریشه ای بیشتری نسبت به اندام های هوایی دارد. زیرا سیستم ریشه ای در لایه های خاک با رطوبت مناسب قرار می گیرد. در این مرحله شاخص سطح برگ در حدود 5/1 -1 است؛ به نحوی که برگ ها تقریباً 25–20 درصد از سطح خاک را می پوشانند. میزان تبخیر و تعرق در این مرحله پایین است و بیشتر مربوط به تبخیر آب از سطح خاک، در نتیجه تابش نور خورشید می باشد.
3. مرحله گلدهی و شکل گیری دانه : این مرحله حساس ترین مرحله رشد محصول نسبت به تنش آبی است. در این مرحله، تنش آبی باعث دیررسی و تاخیر در رسیدگی فیزیولوژیک می شود. شروع حساسیت ذرت به رطوبت خاک، 2 تا 7 روز پس از کاکل دهی و پایان این دوره، 16 تا 22 روز پس از کاکل دهی است.

راهنمای تغذیه ذرت ذرت اگری مکس

1- ازت

مصرف ازت در هر منطقه باید بر اساس آزمون خاک، با توجه به مواد آلی خاک و توان تولید هر رقم تعیین گردد. کودهای ازته به صورت تقسیطی استفاده میشوند. معمولاً به صورت دو تقسیط (یک دوم در زمان کاشت، یک دوم در مرحله 7 -6 برگی) و یا سه تقسیط (یک سوم در زمان کاشت، یک سوم در زمان 7-6 برگی و یک سوم قبل از ظهور گل آذین نربه صورت مصرف درآب آبیاری) به کار می رود.

• زمان مصرف ازت

بهترين موقع مصرف كود سرك در مرحله ساقه رفتن (ارتفاع گياه 40-30 سانتي متر) و تا قبل از گل دادن (8-5 روز قبل از ظهور گل تاجي) مي باشد. زيرا تاخير در كود دادن باعث كاهش کارائی آن مي گردد. تأخير در توزيع كود ازته تا مرحله 12-10 برگي موجب كاهش عملكرد ماده خشك كل گياه مي گردد. كه اين كاهش بيانگر ضرورت توزيع كود ازته در مرحله 8-6 برگي ذرت بوده و هر گونه تاخير در تغذيه ازت، كاهش عملكرد ماده خشك را بدنبال خواهد داشت.

تقسيط مناسب كود ازته،  بین 3 تا 5 مرحله و آخرين مرحله مصرف، در زمان شيري شدن دانه هاي ذرت مي باشد . البته مصرف بيش از اندازه كودهاي ازته سبب حساس شدن گياه ذرت به آفات و بيماري ها، خشكي، سرما، ايجاد پديده وِرس (خوابيدگي) در گياه و كاهش مواد آلي خاك مي گردد.

• علائم كمبود ازت در ذرت

از علائم كمبود ازت مي توان به زردي و كم رنگ شدن اندام هاي سبز در گياهان جوان اشاره نمود. در روي برگ ها بصورت v شكل ديده مي شوند كه اين حالت در ادامه كمبود، منجر به سوختگي نوك برگ ها مي شود. عوارض ناشي از كمبود ازت با عواملي نظير حالت غرقابي خاك، شني بودن خاك، پايين بودن مواد آلي خاك و آبشويي مواد غذايي خاك توسط باران، افزايش مي يابد.

2- فسفر

مصرف فسفر بر اساس آزمون خاك مي باشد. فسفر با وجود اينكه به مقدار 30 تا 75 درصد آن جذب مي گردد، نقش مهمي در تغذيه ذرت را دارا مي باشد. فسفر در ساختمان فسفولپيدها، نوكلئول پروتيدها و ليزين و… شركت مي كند. مرحله بحراني تغذيه ذرت با فسفر از زمان ظهور هفتمين برگ تا ظهور گل تاجي مي باشد به نحوي كه كمبود فسفر در اين مرحله، عملكرد ر1 تا 40 درصد كاهش مي دهد.

كمبود فسفر در مرحله ظهور گل تاجي، تا تلقيح، عملكرد را به 20 درصد و در مرحله تلقيح و تشكيل دانه ها فقط باعث 8 درصد كاهش عملكرد دانه خواهد گرديد. ميزان فسفر مورد نياز ذرت، بستگي به مقدار فسفر قابل دسترس گياه در خاك دارد.

• علائم كمبود فسفر در ذرت

كمبودهاي علائم فسفر در ذرت معمولاً منجر به كاهش رشد و كوتولگي گياه مي گردد و اگر كمبود فسفر شديد باشد، باعث بوجود آمدن عوارضي نظير ارغواني شدن سريع برگها در طي فصل رشد و همچنين قهوه اي شدن قسمت نوك برگ ها مي شود. در ضمن بلال هاي آنها نيز بد شكل و بي قواره و رديف هاي دانه در قسمت نوك بلال نامنظم مي شود.

عوارض ناشي از كمبود فسفر اغلب بوسيله سرما، رطوبت و ناكافي بودن فسفر بصورت قابل جذب و غيرفعال در خاك هاي متراكم شدت مي يابد و باعث صدمه به ريشه ها مي شود.

3- پتاس

• زمان مصرف کود پتاس برای ذرت

مصرف پتاسيم بر اساس آزمون خاك تعيين مي گردد. مقدار پتاس كه گياه جذب مي كند تقريباً معادل ازت مي باشد ولي پتاس در ساختمان تركيبات مواد آلي شركت نمي كند. وجود يونهاي پتاس به اندازه كافي در گياه باعث مي گردد كه محيط هاي فيزيكي و شيميايي مورد نياز مراحل متابوليكي مخصوصاً سنتز پروتئين ها، گلوسيدها و لپيدها فراهم گردد.

پتاسيم حساسيت ذرت را نسبت به وِرس (خوابيدگي) بي اثر مي كند و باعث جذب مقادير خيلي زياد ازت مي گردد. پتاس باعث افزايش مقاوت ذرت به وِرس (خوابيدگي)، كم آبي و بيماري ها مي گردد.

• علائم كمبود پتاس در ذرت

از علائم اوليه كمبود پتاس مي توان به زردي و حالت پژمردگي حاشيه برگ ها اشاره نمود. اين علائم معمولاً از پايين شروع شده، سپس به سمت بالاتر ادامه پيدا مي كند و در اثر كمبود پتاس، گياه اغلب دير رس شده و دوره رشد آن طولاني تر مي گردد.

در ضمن اغلب بلال ها كوچك مانده، دانه هاي آنها ريز و در نوك گياه تعداد محدودي دانه تشكيل مي گردد. كمبود پتاس در خاك هاي ماسه اي و شني و خاكهاي مرطوب متراكم تشديد مي شود.

• نحوه مصرف کودهای فسفر و پتاس

کاربرد نواری کودهای فسفره و پتاسه در زمان کاشت روشی مناسب و توصیه شده است با استفاده از دستگاه کمبینات قرار دادن کود سرک به فاصله 10 سانتی متر از گیاهچه و عمق 6 سانتی متر زیر خاک سبب کاهش مصرف کود و افزایش عملكرد می شود. علاوه بر صرفه جویی در مصرف کود (به میزان حدود 30%)، باعث حفظ محیط زیست نیز می شود. (بخش تحقیقات ذرت و گیاهان علوفه ای)

4- گوگرد

مصرف گوگرد نيز بر اساس آزمون خاك تعيين مي گردد. گوگرد سبب اصلاح بافت خاك شده، PH خاك را كاهش داده و در نتيجه جذب ريز مغذي ها را توسط گياه افزايش مي دهد. در ذرت نياز به گوگرد بيشتر از ازت مي باشد و رعايت دقيق آن سبب 2 تا 3 تن افزايش توليد خواهد شد. گوگرد پودري بصورت مخلوط با بنتونيت و باكتري تيوباسيلوس مورد استفاده قرار مي گيرد.

• علائم كمبود گوگرد در ذرت

علائم كمبود گوگرد بصورت كوتولگي ديده مي شود، بوته ها دچار كوتولگي ديرس مي شوند و يك حالت عمومي (كلروز) در اندام هاي سبز بالاي خاك ديده مي شود كه مشابه عوارض ناشي از كمبود ازت مي باشد. در تعدادي از حالات، كلروز بين رگبرگ نيز مشاهده مي شود و اين حالت زردي، بيشتر در برگ هاي جوان ظاهر مي شود. معمولاً كمبود گوگرد پس از كمبود ازت به چشم مي خورد.

کودهای کم مصرف

براساس آزمون خاک و سابقه کمبود این عناصر در مزرعه مصرف می گردند. در این بین مصرف عنصر روی و آهن به دلیل خصوصیات خاک های تحت کشت ذرت در کشور از اولویت ویژه ای برخوردار است.

5- روی

ذرت از جمله نباتات حساس به کمبود روی است. حد بحرانی آن بسته به شرایط مختلف به روش DTPA بین 0/8 تا 2 میلی گرم بر کیلوگرم متغیر می باشد. در ایران در خاک هایی که از لحاظ روی قابل استفاده فقیر باشند بسته به میزان روی خاک مصرف 80-40 کیلوگرم در هکتار سولفات روی، همزمان با کشت و دو سال یکبار بصورت نواری در خاک توصیه می گردد.

• علائم کمبود روی در ذرت

به خاطر اینکه روی درگیاه تحرک کمی دارد. علائم کمبود ابتدا در برگ ها و اندامهای جوان ظاهر می گردد. این علائم در اندام های مختلف ذرت متفاوت است.

در برگ ها این علائم از انتها و ته برگ شروع و به شكل نوارهای روشن بین رگبرگی به طرف لبه های برگ گسترش مي یابد، اما حاشیه برگ ها، فواصل بین رگبرگی و نوك برگ ها سبز باقی می ماند. به علت کم شدن فاصله میان گره ها، گیاه کوتاه مانده و به برگ ها حالت پنبه ای می دهد. کمبود روی می تواند موجب کچلی بلال و پُر نشدن انتهای آن گردد.

6- کود آهن برای ذرت

حد بحرانی آهن در خاک بطور میانگین 8-5 میلی گرم در کیلوگرم به DTPA است برای رفع کمبود آهن می توان از طریق محلول پاشی سولفات آهن با غلظت 10 در هزار در مرحله 7-6 برگی تا سه نوبت به فاصله 15-10 روز یک بار استفاده کرد. کاربرد سکوسترین آهن به صورت خاکی و یا همراه با آب آبیاری در جهت رفع کمبود آهن مفید است.

• علائم كمبود آهن در ذرت

در ذرت علائم كمبود آهن بصورت راه راه شدن برگ ظاهر شده كه رگبرگ ها سبز و فواصل بين آنها زرد رنگ است. كمبود آهن در خاك هاي آهكي مناطق خشك شايع تر است.

وجود آهک فراوان در خاک های آهکی و انحلال آنها موجب ایجاد یونهای بی کربنات و کلسیم شده که در هر دو یون موجب كاهش فراهمي آهن می گردد. برای رفع کمبود آهن می توان از کودهاي آهن مناسب، از مرحله 8-6 برگي ذرت  به بعد تا 3 نوبت به فاصله 15-10 روز یکبار استفاده کرد.

7- منگنز

حد بحرانی این عنصر در خاک در ایران 10 میلی گرم منگنز در کیلوگرم خاک می باشد. بسته به شرایط و شدت کمبود 50-25 کیلوگرم در هکتار سولفات منگنز قبل از کاشت بصورت نواری و یا جای گذاری عمقی مصرف می گردد. این کود ها بدلیل اثرات باقیمانده هر 3 الی 4 سال یک بار مصرف می شوند.

• علائم کمبود منگنز در ذرت

تحرک و پویایی منگنز در گیاه کم است. به همین دلیل علائم کمبود آب ابتدا در بافتهای جوان گیاه مشاده می شود. هر چند علائم کمبود منگنز در ذرت نادر است، اما در اثر کمبود این عنصر در مزارع ذرت تعداد دانه ها در بلال کاهش می یابد.

علت اصلی این عمل گرده افشانی ضعیف و یا کمبود کربوهیدارت برای پُر کردن بلال ذكر مي كنند. توقف رشد و کروز بین رگبرگی در برگ های جوان و ظهور نقاط قهوه ای رنگ روی حاشیه برگ های جوان نیز نشانه  کمبود منگنز است.

• علائم کمبود بُر در ذرت

بُر به راحتی در گیاه انتقال نمی یابد و در نتیجه گیاهان مبتلا به کمبود دارای ظاهری جاروئی هستند. زیرا فاصله میان گره های بالایی زیاد نمی شود. در اثر کمبود آن نقاط مرده کوچکی روی برگ ها ظاهر می گردد. این کمبود که در اثر تنش خشکی تشدید می یابد، عموما در خاکهای با PH بالا و خاک های شنی با مواد آلی کم دیده می شود.

خشکی موجب کاهش آزاد سازی بُر از ماده آلی شده و موجب تأخیر افتادن گرده افشانی می گردد. علائم کمبود بُر و علائم ناشی از خشکی و کمبود روی، ممکن است همزمان اتفاق بیافتد. در اثر کمبود بُر، نظم و ترتیب دانه ها بر روی بلال ها به هم خورده و حالت بدشکلی به بلال می دهد به طوریکه بعضی را قسمتهای بلال از دانه خالی است.

لازم به توضیح است که این توصیه ها به طور عمومی بوده و مصرف کودهای عناصر مورد نیاز براساس نوع هیبرید، آزمون خاک، نیاز گیاه و شرایط اقتصادی و اجتماعی کشاورز متغیر است.

• در زیر جدول مربوط به دستورالعمل کاربرد ریزمغذی ها جهت کاربرد در مزارع ذرت آمده است:

 

عنصر ریزمغذی	زمان محلول پاشی	ماده مصرفی	غلظت محلول	مصرف خاک
آهن	– یک ماه پس از سبز شدن – پس از گلدهی	سولفات آهن	5 کیلو گرم در 1000 لیتر آب
منگنز(1)	– یک ماه پس از سبز شدن – پس از گلدهی	سولفات منگنز	5 کیلو گرم در 1000 لیتر آب
روی	– یک ماه پس از سبز شدن – پس از گلدهی	سولفات روی	2تا 3  کیلو گرم در 1000 لیتر آب	40 تا 80 کیلو گرم همزمان با کاشت بصورت نواری و در عمق ریشه
مس(2)	در مرحله به ساقه رفتن	سولفات مس	5 کیلو گرم در 1000 لیتر آب
بر	قبل از گلدهی	اسید بوریک	2 تا 5 کیلو گرم در 1000 لیتر آب	10 تا 20 کیلو گرم قبل از کاشت

1. با سولفات روی در دو نوبت یاد شده همراه با یک کیلوگرم آهک مرده مخلوط و داده شود.

1. با یک کیلوگرم آهک مرده مخلوط و مصرف گردد.