دستورالعمل کاشت ارقام ذرت اگری ‌مکس (AGRIMAX)

دستورالعمل کاشت ارقام ذرت اگری ‌مکس (AGRIMAX)

ذرت از قديمي‌ترين گياهان زراعي محسوب مي‌شود كه مستقيماً به عنوان غذاي اصلي گروه بزرگي از انسان‌ها، دام و طيور قرار گرفته و همچنين در صنايع مختلف، حتي توليد انرژي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. براساس گزارشات FAO ميزان توليد جهاني ذرت دانه‌اي در بين گياهان زراعي دنیا اولین محصول غله‌اي مهم محسوب مي‌گردد.

آشنایی با گیاهشناسی ذرت

ذرت گیاهی دیپلوئید، تک لپه و یک ساله، از خانواده گرامینه Gramineae، جنس Zea و گونه Mays با 20 = 2n کروموزوم است. از غلات مهم مناطق گرمسیر و معتدل جهان و سطح زیر کشت و مقدار تولید آن در دنیا پیوسته رو به افزایش است. ذرت از جمله محصولات زراعی است که نسبت به سایر غلات، از طول دوره رشد کمتری برخوردار بوده و در عین حال، عملکرد به مراتب بالاتری دارد.

اهمیت و جایگاه اقتصادی ذرت

تولید ذرت در مسیر تامین پروتئین جامعه پس از گندم، از محصولات علوفه‌ای پیشی گرفته است. ذرت اغلب به منظور تولید دانه و علوفه سیلویی آن کشت می‌گردد و مصارف مختلف و متعددی دارد. نزدیک به 25-20 درصد تولیدات جهانی ذرت به صورت مستقیم در شکل‌های مختلف (آرد ذرت، شیرینی، کنسرو و فرنی ذرت) در تغذیه انسان، 75-60 درصد آن به صورت‌های مختلف مانند دانه، خمیر، پودر، سیلو و … به مصرف غذای دام می‌رسد. به علاوه، حدود 5 درصد تولید ذرت نیز جهت فرآورده‌های صنعتی مورد استفــاده قـــرار می‌گیـــرد. دانه‌های ذرت، در صنعت، دارای مصارف زیادی است.

در کارخانجات نشاسته‌سازی از ذرت، نشاسته، خوراک دام، شربت قند و روغن استخراج می‌کنند و در صنایع تقطیری از ذرت تخمیر شده الکل و از جوانه ذرت، روغن به دست می‌آید. نکته قابل توجه اینکه سهم كشورهاي در حال توسعه با 5/66 درصد سطح زير كشت ذرت دنیا، فقط 5/44 درصد از توليد جهانی را به خود اختصاص مي‌دهند. این در حالي است كه كشورهاي توسعه یافته عليرغم اينكه فقط 5/33 درصد كل سطح زير كشت جهاني ذرت را دارند. 5/55 درصد كل توليد جهاني اين محصول را به خود اختصاص داده‌اند. این موضوع اهمیت میزان تولید در واحد سطح را نشان می‌دهد.

دستورالعمل کاشت ذرت اگری مکس  AGRIMAX

انتخاب ارقام سازگار با محیط، ایجاد تنوع در ارقام مناطق ذرت‌خیز، پوشش کمبودهای موجود در بخش مکانیزاسیون، تولید ذرت در تمام اقلیم‌های کشور و از همه مهم‌تر تولید محصول بیشتر در واحد سطح، از مهمترین اولویت‌های شرکت تامین تجارت توانا می‌باشد. البته احداث مزارعی که در آنها سایر عوامل موثر در افزایش عملکرد و کیفیت از جمله استفاده از نهاده‌های زیستی، رعایت گردد؛ از دیگر اولویت‌های شرکت تامین تجارت توانا محسوب می‌گردد.

• اهمیت مدیریت اصولی مزرعه ذرت

تدوین دستورالعمل کاشت ذرت AGRIMAX برای بهره‌وری حداکثری ارقام جدید ذرت این مجموعه، از چند سال پیش توسط تامین تجارت توانا آغاز گردیده و این روند تا به امروز ادامه داشته است. نتایج خوبی از اجرای این دستورالعمل در گروه‌های مختلف رسیدگی بدست آمده است. در کنار رعایت عملیات به زراعی منجر به افزایش تولید در واحد سطح شده و رضایت کشاورزان را جلب نموده است.

مدیریت مزارع ذرت (دانه‌ای و علوفه‌ای) از طریق عمل به دستورالعمل کاشت ذرت AGRIMAX مزارع ذرت (با رعایت کلیه اصول به زراعی و برجسته از کاشت، داشت و برداشت) در صورت اجرای صحیح و کامل، اهرمی در جهت بهبود و ارتقاء تولید در واحد سطح منطقه و در نهایت افزایش عملکرد استان است.

• تقسیم بندی ارقام ذرت اگری‌مکس

از نظر طول دوره رشد، ذرت‌های اگری‌مکس بین 70 تا 130 روز متغیر است و ذرت‌ها به 3 گروه به شرح ذیل طبقه‌بندی می‌گردد:

1. ارقام زودرس
2. ارقام متوسط رس
3. ارقام دیررس

بر همین اساس لازم است تا برای ارتقاء کمی و کیفی این محصول استراتژیک، با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه، و برای برطرف نمودن نقاط ضعف تولیدی آن، برابر نکات مندرج در این مکتوب، از طریق ایجاد مزارع الگویی اقدام گردد. به همین منظور ضروری است تا در وهله اول با پتانسیل  انواع ذرت اگری‌مکس آشنا شویم.

پتانسيل زراعی ذرت دانه‌ای اگری‌مکس

• ذرت اگری‌مکس از جمله محصولات زراعی است که نسبت به سایر غلات از طول دوره رشد کوتاه‌تری برخوردار بوده و این در حالی است که عملکرد آن نیز به مراتب بالاتر می‌باشد.
• امکان کشت تابستانه ذرت اگری‌مکس بعد از برداشت گندم، جو و کلزا وجود دارد و لذا بدون تعارض با کشت محصولات اساسی به عنوان کشت دوم، توسعه آن درصورت تامين آب، میسر خواهد بود.
• قدرت تطابق و سازگاری ذرت اگری‌مکس به شرایط اقلیمی متفاوت بالا می‌باشد. به گونه‌ای که ذرت اگری‌مکس را می‌توان در تمامی نقاط کشور از اواخر فصل زمستان تا اواخر فصل تابستان کشت نمود.

 پتانسيل ذرت سیلویی اگری مکس

• ذرت اگری مکس از جمله محصولات علوفه‌ای می‌باشد که نسبت به سایر غلات از طول دوره رشد کوتاه‌تر با عملکرد بالا برخوردار است.
• امکان كشت تابستانه ذرت‌ اگری مکس بعد از برداشت گندم، جو و کلزا وجود دارد. بنابراین توسعه کشت آن به عنوان کشت دوم بدون تعارض با کشت محصولات اساسی وجود دارد.
• سازگاری ذرت علوفه‌ای اگری‌مکس به شرایط اقلیمی متفاوت، به گونه‌ای است که امکان کشت آن در تمامی نقاط کشور را درطیف وسیعی از فصول کشت فراهم می‌آورد.
• ارزش غذايي بالا، آن را براي افزايش توليد شير با كيفيت در دام، مناسب می‌سازد.
• با توجه به عدم واردات علوفه سیلوئی، ذرت علوفه‌ای اگری‌مکس بازار مناسبی برای تولیدکنندگان این محصول فراهم می‌کند.
• قابليت سيلو كردن علوفه تولیدی اگری‌مکس با درصد پروتئین و ماده مغذی بالا، براي استفاده درازمدت دام یا در بسته‌بندی‌های مخصوص در وزن‌های مختلف، موجبات تغذیه مناسب دام در تمامی فصول سال را فراهم می‌نماید.

توصیه های تاریخ کاشت ارقام هیبرید ذرت اگری مکس در اقلیم های مختلف

با توجه به اینکه ذرت گیاه گرما دوستی است، زمانی که درجه حرارت خاک به 12-10 درجه سانتیگراد رسید می توان اقدام به کشت نمود. از طرفی عمده کشت ذرت به عنوان دومین کشت بعد از برداشت گندم و یا در بعضی از مناطق که بیشتر مشکل آب آبیاری دارند بعد از قطع آب گندم و جو (مثل خراسان) انجام می شود. بنابراین تاریخ کاشت باید براساس رقم مورد کشت نوع اقلیم و زمان مناسب کشت بعدی (پاییزه) تعیین گردد.

• مناطق معتدل (مانند مرودشت، استان اصفهان و خراسان)

1- کشت اول

در کشت اول ذرت دانه ای و سیلویی اگری مکس، ارقام دیررس نسبت به ارقام متوسط رس و زودرس اولویت دارند. تاریخ کاشت اول زمانی است که درجه حرارت خاک مناسب باشد. در مناطق معتدل استان فارس و اصفهان جهت فرار از بیماری ویروسی کوتولگی زبر ذرت میتوان تاریخ کشت را تاریخ کشت را تا حداکثر 20 تا 30 خرداد به تاخیر انداخت.

2- کشت دوم

ذرت اگری مکس بیشتر در کشت دوم کشت می گردد. بنابراین تاریخ کاشت بلافاصله بعد از قطع آب گندم و جو و یا بعد از برداشت گندم و جو و تهیه زمین خواهد بود. ارقام ذرت دانه ای مناسب ارقام زودرس (مثل ZEROS) تا تاریخ حداکثر 20 تیر و ارقام زودرس متوسط رس (مثل هیبرید RABINA) تا حداکثر 10 تیر میتوان استفاده نمود. در صورت کشت ذرت علوفه ای می توان از ارقام دیررس و متوسط رس مناسب استفاده نمود.

• مناطق گرمسیر (استان‌های خوزستان، کرمان و داراب فارس)

در مناطق گرم کشور جهت جلوگیری از همزمانی دوره زایشی گیاه با درجه حرارت 40 درجه سانتیگراد کشت با تاخیر انجام می شود. مناسب ترین تاریخ کاشت در مناطق گرمسیر کشور مثل استان خوزستان و استان کرمان ارقام دیررس اگری مکس و نیمه دوم تیر ماه حداکثر تا 30 تیر و ارقام متوسط رس اگری مکس حداکثر تا 5 مرداد و ارقام زودرس اگری مکس حداکثر تا 10 مرداد کشت می گردند.

• مناطق سرد (مثل دشت اردبیل)

در مناطق سرد کشور ذرت دانه ای اگری مکس بعنوان کشت اول کشت می گردد. کاشت بعد از گرم شدن و رسیدن درجه حرارت خاک در سه روز متوالی به 12-10 درجه سانتیگراد انجام می شود. ارقام مناسب دانه ای اگری مکس، ارقام زودرس (مانند KALINA) و ارقام زودرس–متوسط رس (مانند IZABELA) هستند. ارقام مناسب سیلویی نیز بسته به مناطق مختلف و دوره رشد و نمود هر منطقه هیبریدهای دیررس و متوسط رس می باشد.

 

 

 

محورهای پیشنهادی جهت احداث مزارع ذرت اگری مکس

1- رعایت تاریخ کاشت مناسب گروه ­های مختلف مطابق لیست ارسالی و نظر کارشناسان شرکت.

2- کشت با دستگاه­ های بذر کار پنوماتیک جهت رعایت تراکم مناسب بوته در هکتار و در نتیجه کاهش بذر مصرفی، سطح سبز یکنواخت و … در الویت می­باشد.

3- استفاده صحیح از کودهای شیمیایی که این عنوان خود شامل 3 بند می باشد:

الف: مقدار کود مصرفی بر اساس آزمون خاک باشد.

ب: زمان­ های صحیح مصرف کود بر اساس مراحل مختلف رشد گیاه باشد.

ج: نحوه مصرف کودهای شیمیایی بر اساس اصول علمی انجام شود.

برای مثال : کودهای فسفاته موجود در ایران کم تحرک در خاک بوده که می­بایست قبل از کشت، این کود در منطقه ریشه قرار گیرد. لذا اتخاذ روشهای صحیح انتقال کود به محل تجمع ریشه مانند استفاده از بذر کار مجهز به کودکار یا زدن دیسک عمیق بعد از عملیات کودپاشی فسفات توصیه می گردد.

• تقسیط صحیح کودهای ازته می­بایست با توجه به مراحل مختلف رشد گیاه و حداقل در سه مرحله انجام گیرد. مهمترین مرحله مصرف کود سرک در مرحله ساقه رفتن (ارتقاع گیاه به 40-30 سانتی متر) و قبل از گل دادن (8-5 روز قبل از ظهور گل تاجی) می­باشد.
• استفاده از سولفات پتاسیم جهت افزایش غلظت شیره سلولی گیاه می­باشدکه می­تواند در اراضی لب شور موجب افزایش مقاومت گیاه نسبت به شوری و به تبع آن در مناطق کم آب مقاومت گیاه را نسبت به کم آبی افزایش دهد.
• استفاده از کودهای بیولوژیک به لحاظ جذب به موقع عناصر غذایی و صرفه جویی در مصرف کود از اهمیت ویژه ­ای برخوردار میباشد. بدین منظور شرکت تامین تجارت توانا با ارائه سبد کودیمغذی و ریز مغذی و دفع کننده آفات بیولوژیک، یکی از شرکت های پیشرو در ایران می­باشد.
• محلول پاشی ریزمغذی ها در هنگام عملیات داشت اثرات بسیار مفیدی در رفع کمبود های احتمالی و افزایش محصول خواهد داشت. از کودهای ریزمغذی مطابق دستورالعمل مصرف و در مراحل رشدی خاص اشاره شده در آن استفاده گردد.
• با توجه به ضعف شدید مواد آلی موجود در اکثر خاک­های کشور، استفاده از کودهای آلی از ضروریات بشمار می­رود.
• به منظور کاهش PH خاک استفاده از گوگرد بهمراه کود حیوانی اثرات مطلوبی در قابل جذب شدن عناصر غذائی موجود در خاک داشته که منجر به افزایش تولید ذرت اگری مکس خواهد گردید.

لازم به توضیح است که انتخاب هر کدام از عناوین فوق و یا سایر عناوین می­بایست بر اساس نیاز منطقه و نیز به منظور ارتقاء دانش کشاورزی صورت گیرد.

4- رعایت اصول آبیاری در مزارع ذرت اگری مکس، با توجه به حجم و زمان­های مناسب آبیاری و با اصلاح الگوی مصرف بهینه آب میباشد. در این خصوص، رعایت الگوی کشت مناسب و استفاده از ارقام مقاوم به تنش­های محیطی اگری مکس در اولویت قرار دارد.

5- انجام عملیات داشت، شامل سله­شکنی (کولتیواتور+لیلیستون یا کلتیواتورهای دوار) و کودکاری می­باشد. در این خصوص کشت ذرت اگری مکس با دستگاه های مجهز به کودکار (بذرکار–کودکار)، افزایش تولید در واحد سطح را به همراه خواهد داشت.

7- کنترل شیمیایی علفهای هرز به روش هربیگیشن یا علفکش آبیاری.

8- مبارزه بیولوژیک با آفات ذرت اگری مکس.

9- مدیریت عوامل خسارت زا در مزارع ذرت با هدف کاهش مصرف سموم.

10- استفاده از هد ذرت مجهز به ساقه خرد کن هم زمان با برداشت ذرت دانه ای.

11- استفاده از پیکرهسکر جهت برداشت ذرت بذری و همچنین ذرت های دانه ای دارای رطوبت بالا.

12- استفاده از بیلرهای بزرگ جهت بسته بندی های دارای پوشش پلاستیکی ذرت سیلویی.

نکات عملیات اجرایی (کاشت، داشت و برداشت) در مدیریت مزارع الگویی

در راستای اهداف طرح افزایش تولید ذرت دانه ای و نباتات علوفه ای و سطوح زیر کشت ذرت در استان و شهرستان های تابعه بر مبنای متوسط عملکرد کشور و استان مربوطه که با حداقل عملکرد ذرت دانه ای و علوفه ای هر منطقه مقایسه و مورد بررسی قرار خواهد گرفت، با افزایش عملکرد (خصوصا در اراضی زیر متوسط عملکرد استان و کشور) میتوان در این سطوح باعث افزایش عملکرد در استان و کشور با حداقل هزینه گردید. بر همین اساس عملیات اجرایی تحت نظارت و به روش زیر حتما بایستی انجام گیرد:

1. انتخاب مناسب مناطق در استان و شهرستانها بطوری که سعی شود کشاورزان در منطقه ساکن یا مزرعه محل اجرای طرح در محل تردد دیگر کشاورزان باشد تا بیشتر مورد توجه و بازدید قرار گیرد. ذرت کاران منطقه روحیه مشارکت و همکاری را در انجام بهتر توصیه های کارشناسی داشته و یا از تعاونی های تولید و تشکل های کشاورزی دعوت به همکاری به عمل آید.
2. بررسی امور خاک و آب مزرعه شامل آزمون های آب و خاک (میکرو و ماکرو) از جمله بررسی وضعیت EC ،PH، بافت و ساختمان خاک.
3. بررسی و زمان بندی کلیه عملیات اجرایی و پیگیری امور با تعیین مسئولیت ها و طبق نظر محققین و تجربیات کارشناسان.
4. تهیه و تدارک کامل و به موقع نهاده ها مانند بذور هیبرید مورد نیاز در منطقه و کودهای پایه از جمله پتاس و عناصر میکرو بر اساس توصیه های فنی و نتایج آزمون خام.
5. تهیه و تدارک و تنظیم ماشین آلات و ادوات مناسب و الگویی از مرحله آماده سازی، کاشت، داشت و برداشت و فرآوری های پس از برداشت و خشک کردن محصول به صورت مطلوب.
6. اجرای سیستم های آبیاری مناسب در سایت ها و نظارت مستمر بر آبیاری مناسب و کافی مزارع.
7. مراقبت های زراعی و مبارزه با علف های هرز، آفات و بیماری های رایج ذرت در منطقه، تهیه سموم جدید در زمان مناسب و به مقدار کافی.
8. برداشت به موقع, با رطوبت کافی دانه ها توسط کمباین یا پیکرهاسکر بر اساس توصیه های فنی همچنین تنظیم دستگاه ها قبل از استفاده خصوصاً برای جلوگیری از له کردن دانه های مرطوب، ریزش دانه ها و بلال و همچنین کیل گیری مزارع همزمان با برداشت.
9. به کارگیری توصیه های فنی و نتایج تحقیقاتی.
10. مدیریت مزرعه در واحدهای زراعی و حتی الامکان به کارگیری کارشناسان ناظر ذرت منطقه در سایت ها.
11. کلیه اقدامات صورت گرفته ضمن برنامه ریزی قبلی با نظر کارشناسان با تجربه منطقه و تحقیقات به صورت گزارشات کامل و مرحله ای توسط کارشناسان و استان ثبت گردد.
12. نظارت و ارزیابی مرحله ای و ثبت مشاهدات و فعالیتهای انجام شده در کلیه مراحل به خصوص در زمان داشت بسیار ضروری می باشد که باید زیر نظر یک گروه کارشناسی شامل نمایندگان آب و خاک، آفات و بیماریها، حفظ نباتات، تحقیقات، مکانیزاسیون، مدیریت زراعت، ترویج و تغذیه استان صورت پذیرد.