پرورش حرفه ای گیاه، مقوله ای است که به عنوان یک مهارت شناخته می شود؛ لذا هر کشاورز یا باغبان نیاز دارد که از مهارت های پرورش گیاهان برخوردار باشد. از سوی دیگر پرورش حرفه ای گیاه در کنار داشتن دانش کافی، ملزم به بهره گیری از راه حل حرفه ای نیز می باشد تا هدایت اصولی و صحیح گیاه از مرحله بذر تا بالغ شدن و حصول محصول صورت گیرد. از این رو اگر نسبت به مهارت های پرورش گیاهان کنجکاو هستید، در ادامه این مطلب با تامین تجارت توانا همراه باشید تا مروری بر روش های پرورش گیاهان داشته باشیم.
میدانیم که پرورش گیاهان به عنوان یکی از مهمترین فعالیت‌های کشاورزی و باغبانی به شمار می آید که در دنیای امروز نقش بسزایی ایفا میکند. به عنوان یک صنعت حیاتی، پرورش حرفه‌ای گیاه نیاز به دانش و تجربه دارد. مفهوم پرورش گیاهان، مهارتهای لازم برای انجام آن و کلیدی‌ترین عوامل موفقیت در این زمینه، در ادامه معرفی خواهند شد.
روش کاشت و پرورش همه گیاهان یکسان نیست، از این رو باید اطلاعات زیستی و گیاهشناسی هر گیاه را در نظر گرفت تا به نتیجه مطلوب که همان محصول است، دست یافت. خاک مناسب، آماده سازی زمین جهت کاشت، روش کاشت، شرایط نوری، روش آبیاری، عملیات داشت، مبارزه با بیماری ها و آفات برای گیاهان مختلف متفاوت است.
مفهوم پرورش حرفه ای گیاهان
پرورش حرفه‌ای گیاه به معنای کشت و نگهداری گیاهان با استفاده از روش‌ها، تکنیک‌ها و دانش‌های پیشرفته است. این فرآیند به دقت بالا، دانش فنی عالی و توجه به جزئیات نیاز دارد. هدف اصلی پرورش حرفه‌ای گیاهان بهره وری بالا از این منابع است. پرورش گیاه می تواند در فضای آپارتمانی، در گلخانه و یا مزرعه انجام شود. نکته مهم این است که گیاهان برای رشد به یک سری تکنیک نیاز دارند و عدم مراقبت صحیح از گیاهان، مساوی با از بین رفتن آنها خواهد بود.
راهنمای کاشت و پرورش حرفه ای گیاه
دانش درباره گونه‌های گیاهی
مهارت در شناخت گونه‌های مختلف گیاهان، نیازهای آنها به نور، آب، خاک و دما و همچنین شرایط مناسب برای رشد و توسعه آنها، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. چرا که روش های پرورش گیاهان بسته به نوع آن، میتواند متفاوت باشد.
پیاده سازی تکنیک‌های کاشت و بذرکاری
اطلاعات لازم در مورد تکنیک‌های کاشت و بذرکاری صحیح، انتخاب مناسب توده بذر، عمق کاشت، فاصله بین گیاهان و همچنین فرآیند آماده سازی خاک قبل از کاشت نیز جزء مهارت های پرورش گیاهان به شمار می آید. البته در خصوص کاشت گیاهان آپارتمانی یا گلخانه ای، تکنیک های مذکور می توانند متفاوت باشند. برخی بذرها برای جوانه زنی نیاز به دوره سرمایی یا فریز دارند، برخی دیگر باید خیسانده شوند و در بعضی مواقع با خراش یا جدا کردن پوسته بذر می توان سبب سرعت بخشیدن به جوانه زنی آنها شد.
بذرهایی که کشاورزان انتخاب می کنند علاوه بر اثرات محیط زیستی، در نهایت بر عملکرد محصولات کشاورزی تاثیر گذار است. بذر های اصلاح شده ژنتیکی به رشد محصولات مولدتر و انعطاف پذیرتر کمک می کنند. آنها به کشاورزان اجازه می دهند تا خاک ورزی را کاهش دهند. همچنین به کاهش میزان مواد شیمیایی مورد نیاز برای مبارزه با بیماری ها و آفات گیاهی کمک می کنند. انواع بذور زراعی، سبزی، صیفی، باغی و گلخانه ای هیبرید تامین تجارت توانا با بهترین کیفیت و بالاترین درصد جوانه زنی، امنیت تولید محصول با کیفیت و بدون ریسک را برای کشاورزان فراهم می آورد.
اگر یک مزرعه، سابقه خسارت محصول از یک آفت خاص را داشته باشد، کشاورز می تواند بذری را انتخاب کرد که دارای مقاومت برای مبارزه با آن آفت را داشته باشد. همچنین در ارتباط با عمق کاشت بذر، اگر خاک خشک باشد، ممکن است بذرها را عمیق‌تر بکارند تا به رطوبت نزدیک‌تر شوند. کشاورزان با حفاری دقیق خاک اطراف بذر و اندازه گیری عمق، کاشت بذر را به صورت دستی بررسی می کنند. در صورتی که بذرها باید عمیق تر یا کم عمق تر کاشته شوند، تنظیمات لازم در ماشین بذرکار انجام می شود.
مدیریت خاک
اطلاعات در مورد خاک محل کشت، بهبود ساختار خاک، استفاده از کودهای آلی و ارگانیک برای تقویت خاک، تنظیم pH خاک و همچنین جلوگیری از آب‌رسانی زیاد یا کم به گیاه هم باید تحت نظر باشد تا در نهایت گیاهان در شرایط مناسبی پرورش یابند. کشاورزان باید خاک مزارع خود را بررسی و آزمایشات لازم را جهت تعیین میزان مواد مغذی، PH خاک، هدایت الکتریکی (EC)، نوع بافت خاک، و سلامت آن انجام دهند. با دانستن این نتایج، بهتر می توانند مقادیر دقیق و زمان کوددهی را به محصول خود اعمال کنند.
همچنین کشاورزان می توانند با استفاده از روش کاشت محصولات پوششی، به حفظ خاک و بهبود سلامت خاک کمک کنند. محصولات پوششی مانند چاودار و غلات، نیتروژن را در ریشه خود جذب کرده و نگه می دارند. در بهار، گیاهان پوششی، نیتروژن را به خاک باز میگردانند تا محصول ذرت یا سویا در طول فصل رشد از آن استفاده کند.
ساختار خاک و میزان زهکشی آنها
خاک های شنی به سرعت زهکشی می کنند، اما ظرفیت نگهداری مواد مغذی و آب کمی دارند. خاک رس دارای ظرفیت نگهداری مواد مغذی و آب بالایی است، اما بسیار کند تخلیه می شود. خاک‌های لومی، خاک‌هایی ایده‌آل با بهترین ظرفیت نگهداری مواد مغذی و آب هستند.
ساختار خاک حرکت آب را در خاک تعیین می کند. بر ظهور نهال، رشد ریشه و عمق سیستم ریشه دهی تأثیر می گذارد. بدون ساختار خوب خاک، خاک، زهکشی کندی خواهد داشت. بدون زهکشی مطلوب، هوای خاک کاهش می یابد، ریشه ها می میرند، تولید هورمون در نوک ریشه کند می شود یا به طور کامل متوقف می شود، نمک ها به سطوح سمی می رسند و جذب آب در غشای ریشه متوقف می شود.
- طبقه بندی اصلی زهکشی خاک عبارتند از:
- زهکشی خوب: آب به راحتی از خاک خارج می شود و در رشد ریشه تداخلی ایجاد نمی کند.
- زهکشی نسبتاً خوب: آب در طول فصل رشد به آرامی از خاک خارج می شود و گاهی اوقات تأثیر نامطلوبی بر ریشه گیاهان دارد.
- زهکشی حدودا ضعیف: آب به آرامی برداشته می شود و خاک را برای مدت طولانی در طول فصل رشد در عمق کم خیس می کند. مرطوب بودن خاک مانع از رشد بیشتر گیاهان می شود. برای رفع این مشکل می توان از زهکشی مصنوعی استفاده کرد.
- زهکشی ضعیف: آب آنقدر آهسته برداشته می شود که خاک در بیشتر طول سال در عمق کم، مرطوب می ماند. بدون زهکشی مصنوعی، اکثر گیاهان نمی توانند زنده بمانند.
- زهکشی بسیار ضعیف: آب به آرامی حذف می شود که بدون زهکشی مصنوعی، اکثر گیاهان نمی توانند رشد کنند. سطح ایستابی در این طبقه بندی در بیشتر ایام سال نزدیک سطح زمین است.
زهکشی خاک را می توان با حفر چاله ای به عمق حداقل 6 اینچ و پر کردن آن با آب آزمایش کرد. اگر سطح آب در یک ساعت تغییر زیادی نکرده باشد، زهکشی ضعیف است. اگر آب به طور کامل از بین برود، خاک آب را در خود نگه نمی دارد و به نوبه خود، مواد مغذی حیاتی برای بقای گیاه را در خود نگه نمی دارد. مواد آلی اضافه شده به خاک می تواند ظرفیت آب و مواد مغذی خاک را افزایش دهد.
تعیین فواصل کاشت گیاه
دانستن ارتفاع و عرض مورد انتظار گیاه بسیار مهم است. این اطلاعات به تصمیم گیری در مورد فاصله کاشت بین گیاهان کمک می کند. فاصله کاشت صحیح گیاهان باعث جریان بهتر هوا می شود و در نتیجه بیماری های احتمالی در گیاهان شما کاهش می یابد. فاصله گذاری صحیح همچنین رقابت برای آب و مواد مغذی را در بین گیاهان کاهش می دهد.
روش های پرورش گیاهان
تغذیه اصولی و تکنیک‌های تقویت رشد گیاه
اولین نکته‌ای که در روش های پرورش گیاهان باید به آن اشاره کنیم، تغذیه اصولی است. استفاده از تکنیک‌های مختلف برای تقویت رشد گیاهان، مثل تقویت کننده‌های رشد، کودهای آلی و شیمیایی، تنظیم نور و دما و همچنین تقویت رشد ریشه گیاه نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. اگرچه گیاهان عادات رشد متفاوتی دارند، اما همه آنها حداقل به 16 عنصر شیمیایی برای رشد و پرورش نیاز دارند. این مواد مغذی به درشت مغذی ها (مواد مغذی مورد نیاز گیاهان در بیشترین مقدار) و ریز مغذی ها (آنهایی که در مقادیر زیاد مورد نیاز نیستند) تقسیم می شوند.
6 درشت مغذی اصلی عبارتند از: کربن، هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن، فسفر و پتاسیم. بیشتر کربن و اکسیژن مورد نیاز گیاهان از جو به شکل دی اکسید کربن و گاز اکسیژن تامین می شود، در حالی که هیدروژن از طریق آب تامین می شود. درشت مغذی های ثانویه عبارتند ازک کلسیم، منیزیم و گوگرد. عناصر ریز مغذی عبارتند از مولیبدن، منگنز، مس، کلر، بور، آهن و روی. گاهی اوقات برای بهترین عملکرد گونه های خاصی به مواد مغذی اضافی نیاز است.
- کمبود نیتروژن شایع ترین کمبود مواد مغذی در گیاهان است، زیرا برای بسیاری از عملکردهای گیاه مورد نیاز است و در خاک متحرک است. این بدان معناست که در صورت وجود رقابت ریشه ای بین گیاهان، با سرعت بیشتری مصرف می شود. و به راحتی از خاک خارج می شود. نیتروژن برای تشکیل DNA و پروتئین که به رشد گیاهان کمک می کند، ضروری است و جزء اصلی کلروفیل است که برای انجام فتوسنتز حیاتی است.
- برای اصلاح کمبود مواد مغذی، کود مصنوعی و یا آلی ممکن است به خاک اضافه شود. همچنین به یاد داشته باشید که در صورت لزوم، pH خاک را تنظیم کنید تا مواد مغذی در دسترس گیاهان قرار گیرد. اگر آزمایش خاک شما کمبود هر سه عنصر را نشان می‌دهد، باید از کود کامل استفاده شود، در غیر این صورت، کود ناقص را مطابق با عنصر(های) مورد نیاز انتخاب کنید.
بیشتر کودهای آلی مانند کودهای مصنوعی دارای ضمانت مواد مغذی نیستند و همین امر باعث می‌شود که دانستن میزان دقیق مصرف برای اصلاح صحیح خاک دشوار باشد. صرف نظر از کود انتخابی، حتماً خاک کل منطقه در نظر گرفته شده برای کاشت را اصلاح کنید.
مهم است که فقط از مواد مغذی مورد نیاز گیاهان خود استفاده کنید. مصرف بیش از حد یک ماده غذایی می تواند بر جذب سایر مواد معدنی تأثیر بگذارد و حتی می تواند به گیاهان آسیب برساند. بیشتر بهتر نیست و می تواند منجر به روان شدن مواد مغذی شود که باعث هدررفت هزینه شده و نهرها و آب های مجاور را آلوده می کند.
آزمایش خاک و تعیین مواد مغذی خاک
راه ایده آل برای شروع یک کشت موفق، آزمایش خاک قبل از برنامه ریزی و کاشت است. آزمایش پایه خاک اطلاعاتی در مورد سطوح نیتروژن (N)، فسفر (P) به شکل فسفات (P2O5)، پتاسیم (K) به عنوان K2O (پتاس) و pH خاک ارائه می دهد. سایر عناصر ممکن است در صورت درخواست، آزمایش شوند. نتایج آزمایش خاک شامل توصیه هایی برای اصلاح pH و یا مواد مغذی مورد نیاز برای اصلاح خاک، بر اساس آنچه که قصد رشد آن را دارید، می باشد.
pH خاک معیار قلیایی یا اسیدی بودن خاک است. مقیاس pH از 0 تا 14 متغیر است که 7 خنثی در نظر گرفته می شود. بالای 7 بازی یا قلیایی است، زیر 7 اسیدی است. pH ایده آل برای اکثر گیاهان بین 5/6 تا 5/7 است. آهک را می توان برای خاکی که خیلی اسیدی است استفاده کرد، در حالی که گوگرد را می توان برای کاهش PH خاک استفاده کرد. pH خاک برای رشد و پرورش گیاهان بسیار مهم است، زیرا مواد مغذی موجود در خاک فقط در محدوده PH خاص در دسترس گیاه هستند.
مدیریت آبیاری
یکی از روش های پرورش گیاهان مدیریت آبیاری است. قبل از کاشت، نیاز آبی گیاهان را در نظر بگیرید. توانایی در تعیین نیازهای آبی گیاهان و تنظیم برنامه آبیاری مناسب برای هر گونه، استفاده از روش‌های مختلف آبیاری (مثل قطره‌ای، آبیاری سطحی، مه پاش، آبیاری بارانی و…) و همچنین تغذیه اصولی و به موقع گیاهان هم در لیست روش های پرورش گیاهان قرار می گیرد.
آبیاری جزء مهم هر نوع زراعت است. کارآمدترین نوع آبیاری، آبیاری قطره ای است. سیستم‌های آبیاری قطره‌ای با فشار کمتری نسبت به سیستم‌های معمولی کار می‌کنند، می‌توانند در بالای زمین نصب شوند و آب را در پایه گیاهان جداگانه تأمین می‌کنند، که دقیقاً همان جایی است که گیاهان بیشتر به آن نیاز دارند. از آنجایی که تحت فشار کمتری کار می کند و معمولاً قطرات بزرگی از آب تولید می کند که به آرامی وارد می شوند، آب توسط باد برده نمی شود یا شاخ و برگ ها را مرطوب نمی کند، که می تواند باعث ایجاد مشکلات قارچی شود.
مالچ پاشی از روش های پرورش گیاهان
یکی از راهکارهای حفظ رطوبت زمین کشت، استفاده از مالچ است. مالچ پاشی به خاک کمک می کند تا آب خود را حفظ کرده و لایه ای بین خاک و نور خورشید ایجاد کند. این امر تبخیر آب را کند می کند و نیاز به آبیاری مکرر را کاهش می دهد. مالچ پاشی همچنین رشد علف‌های هرز را سرکوب میکند، زمان مورد نیاز برای وجین را به حداقل می‌رساند و ظاهری زیبا به مزرعه یا باغ ارائه میکند. از انواع مختلف مالچ در زراعت استفاده می شود، از جمله انواع طبیعی و مصنوعی. مالچ های طبیعی از جمله محبوب ترین انواع مالچ هستند. شامل علف، کاه، کلش، پوست درخت، پوسته کاکائو، تراشه های چوب، برگ، خاک اره و خرده چوب است.
مالچ آلی باعث بهبود مواد آلی در خاک می شود زیرا در طول زمان تجزیه می شود. مالچ ارگانیک نباید دارای بذر علف های هرز زنده، مواد شیمیایی یا علف کش باشد. همچنین مهم است که مطمئن شوید هیچ بیماری یا آفتی در مالچ طبیعی وجود ندارد.
نمونه ای از مالچ های مصنوعی مانند مالچ های پلاستیکی، در طول زمان تجزیه نمی شوند، بنابراین مواد مغذی یا مواد آلی را برای بهبود خاک اضافه نکنید. مالچ های تیره برای گرم کردن خاک مفید هستند، زیرا گرمای خورشید را جذب می کنند. هر مالچ مزایا و معایبی دارد و باید بر اساس اثر و نیاز گیاه انتخاب شود. استفاده از مقادیر زیاد مالچ، ممکن است اکسیژن را به ریشه‌ها محدود کند و در نتیجه رشد ریشه‌ای کم‌عمق ایجاد کند. آبیاری باید قبل از مالچ پاشی انجام شود تا رطوبت به خاک و ناحیه ریشه برسد.
مدیریت آفات و بیماری‌ها
تشخیص و پیشگیری از آفات و بیماری‌های مختلف گیاهان، استفاده از روش‌های بیولوژیکی و شیمیایی برای کنترل آفات و بیماری‌ها و همچنین اعمال اقدامات مناسب در صورت بروز آنها نیز جزء مهمترین نکات از مهارتهای پرورش گیاهان است. اگر مقادیر صحیح آب، مواد مغذی و نور در اختیار گیاهان قرار گیرد، اما برگ‌زدایی، تغییر رنگ یا زرد شدن برگ‌ها یا سایر نشانه‌هایی که باعث افت عملکرد محصول یا اختلال در رشد گیاه شده است، ممکن است به دلیل یک آفت یا عامل بیماری‌زای گیاهی باشد.
دقیق ترین راه برای شناسایی آفت یا پاتوژن احتمالی، مشاوره با کارشناسان متخصص تامین تجارت توانا است. همچنین در کنار بهره گیری از مشاوره، نمونه ای از آفت یا گیاه دچار بیماری را به آزمایشگاه بیماری های گیاهی و تشخیصی ارسال کنید تا از وجود بیماری و یا آفت مزرعه و یا باغ اطمینان حاصل شود تا روش های مدیریتی مناسب اتخاذ و پیاده سازی شود.
مدیریت زمان و برنامه‌ریزی
توانایی برنامه‌ریزی مناسب برای مراحل مختلف رشد گیاهان، اعمال تغییرات فصلی در مراقبت و نگهداری گیاهان، و تعیین زمان مناسب برای برداشت محصول، از نمونه راه حل های برداشت گیاه محسوب می شود که در اغلب مواقع با وجود پرورش عالی، نقش سازنده تری را ایفا میکند.
مدیریت مالی
داشتن دانش در مورد هزینه‌های پرورش گیاه، مدیریت منابع مالی، تعیین قیمت مناسب برای محصولات و همچنین تهیه و مدیریت بودجه‌های پرورش گیاه، خود از مهارت های لازم در فرآیند پرورش حرفه ای گیاه تا رسیدن به محصول است.
سخن پایانی
نیازهای حیاتی یک گیاه شبیه نیازهای ما است. نور، آب، هوا، مواد مغذی و دمای مناسب. اهمیت نسبی هر یک از این نیازها در بین گیاهان بسیار متفاوت است. فقدان یک جزء ضروری می تواند سلامت گیاه را تعیین کند. پرورش حرفه‌ای گیاه و داشتن مهارت های پرورش گیاه میتواند به توسعه کشاورزی پایدار و تولید محصولات با کیفیت منجر شود.
بدون دیدگاه