با توجه به این که در سال های اخیر بیماری روگوز گوجه فرنگی در برخی مزارع گوجه فرنگی و همچنین فلفل در کشور مشاهده شده است؛ تیم کارشناسان فنی شرکت تامین تجارت توانا بر خود لازم می‌بیند تا با معرفی این بیماری و روش‌های پیشگیری از آن به کمک کشاورزان زحمت‌کش کشور بشتابد. به همین جهت، مقاله پیش رو تقدیم مخاطبین عزیز می شود به امید اینکه بتواند قدم کوچکی در جهت رشد صنعت کشاورزی کشور عزیزمان باشد.
معرفی بیماری ویروسی روگوز گوجه فرنگی
ویروس روگوز گوجه فرنگی (ToBRFV) یک ویروس تازه شناسایی شده است که گوجه فرنگی، فلفل و احتمالاً خویشاوندان آنها را تحت تأثیر قرار می دهد. روگوز اولین بار در سال ۲۰۱۴ در اراضی اشغالی رژیم صیهونیستی ظاهر شد. از آن زمان، در چندین کشور دیگر از جمله در گلخانه های آریزونا و کالیفرنیای آمریکا طی سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ ظاهر شده است. این همه‌گیری های متوالی در ایالات متحده نشان می‌دهد که روگوز احتمالاً ویروسی خواهد بود که احتمال وقوع مجدد آن، با عدم دقت کافی، زیاد است.
نگرانی عمده صنعت کشاورزی ایالات متحده این است که روگوز در کشورهای صادرکننده گوجه فرنگی و فلفل به ایالات متحده وجود دارد. این کشورها شامل مکزیک (جایی که در سال ۲۰۱۸ این ویروس شایع بود) و هلند می باشد. این ویروس در کانادا یافت نشده است، اما برخی از میوه های وارداتی به ایالات متحده از کانادا می گذرد. وزارت کشاورزی ایالات متحده در حال تشدید محدودیت های وارداتی است که از ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹ اجرایی شده است. این اقدامات شامل آزمایش بذر و نشاء برای میوه های ورودی از کشورهایی است که این ویروس در آنها وجود دارد.
روگوز (ToBRFV) متعلق به گروه ویروس موزاییک توتون (TMV) و ویروس موزاییک گوجه فرنگی (ToMV) است. با این حال، گیاهان گوجه فرنگی متحمل به این دو ویروس، نسبت به ToBRFV مقاوم نیستند. در حال حاضر، هیچ یک از ارقام گوجه فرنگی تجاری نسبت به روگوز مقاومت ندارد. اما فلفل هایی که نسبت به TMV و ویروس لکه‌دار خفیف فلفل (PMMoV) تحمل دارند؛ نسبت به روگوز مقداری مقاومت نشان داده‌اند.
روگوز (ToBRFV) متعلق به گروه ویروس موزاییک توتون (TMV) و ویروس موزاییک گوجه فرنگی (ToMV) است. با این حال، گیاهان گوجه فرنگی متحمل به این دو ویروس، نسبت به ToBRFV مقاوم نیستند. در حال حاضر، هیچ یک از ارقام گوجه فرنگی تجاری نسبت به روگوز مقاومت ندارد. اما فلفل هایی که نسبت به TMV و ویروس لکه‌دار خفیف فلفل (PMMoV) تحمل دارند؛ نسبت به روگوز مقداری مقاومت نشان داده‌اند.
از آنجایی که روگوز هم خانواده TMV و ToMV است؛ گسترش و کنترل آن نیز مشابه این ویروس ها است. همه ویروس ها به طور مکانیکی از طریق افراد و تجهیزاتی که گیاهان آلوده را لمس کرده اند؛ به گیاه سالم منتقل و پخش می شوند. ویروس روگوز بسیار پایدار و عفونی است. این ویروس، آلودگی مکانیکی بالایی دارد که نگران‌کننده است. زیرا گیاهان گوجه‌فرنگی و فلفل به‌شدت از طریق پیوند، چیدن، بسته بندی کردن، هرس و برداشت به صورت فیزیکی لمس می‌شوند. پایداری بالای روگوز به آن اجازه می‌دهد در خاک، بقایای گیاهی و روی چوب ها برای مدت‌های طولانی فعال باقی بماند (طبق برخی محاسبات تا ۲۰ سال). گزارش هایی از انتشار ویروس روگوز توسط گرده افشانی هایی مثل زنبورهای بامبل در گلخانه ها وجود دارد. با این حال، هیچ گزارشی مبنی بر انتقال بیماری به گیاه توسط شته ها، برگ خوارها یا مگس سفید وجود ندارد.
علائم ویروس روگوز گوجه فرنگی
علائم روگوز در برگ شامل: چروک شدن و تاول زدن همراه با الگوی موزاییکی است. میوه دارای کاسه گل قهوه ای شده، اندازه آن کاهش می یابد و سطحی ناهموار پیدا می کند. ممکن است سقط میوه رخ دهد، در حالی که میوه های باقیمانده لکه دار، رنگ پریده و ممکن است دارای لکه های قهوه ای و نکروزه باشند. گیاهانی که زودتر آلوده می شوند، کوتاه قد مانده و دارای میوه های بد شکل خواهند بود. گیاهانی که دیرتر آلوده می شوند ممکن است علائم بیماری را تا زمانی که میوه قرمز نشده، بروز ندهند.
پیشگیری از ویروس روگوز گوجه فرنگی
درست مانند TMV و ToMV، رعایت بهداشت، کلید پیشگیری است. هیچ سمی وجود ندارد که بتوان از آن برای کاهش شیوع ویروس استفاده کرد. تولید بذر و نشاء حیاتی ترین مراحل پیشگیری هستند، زیرا در این مراحل خطر آلوده شدن صدها، و حتی هزاران گیاه وجود دارد. اقدامات زیر برای پیشگیری از وقوع این بیماری توصیه شده اند:
- بذرهای گواهی و تائید شده را از فروشگاه های معتبر تهیه کنید. بذرهایی گواهی نشده، به خصوص اگر منشاء آنها مناطق آلوده است؛ نباید کاشته شوند.
- دستکش‌های یکبار مصرف را که در محدوده و فضاهای گلخانه‌ای رها شده‌اند؛ جمع‌آوری کنید.
- گیاهان آلوده را به شکل محافظت شده (مثلا در کیسه های پلاستیکی) حذف و معدوم کنید. سینی‌ها و بسترهای کشت آلوده را در مزرعه رها نکنید و آنها را نیز از طریق سوزاندن از بین ببرید.
- بر حرکت تجهیزات و کارگران در مزارع نظارت کنید. از تردد غیرضروری افراد به داخل گلخانه و مزرعه جلوگیری نموده، تجهیزات و لباس کارگران را به صورت دوره ای کاملاً ضدعفونی کنید.
نکات کلیدی در مورد روگوز
- روگوز یک ویروس بسیار تهاجمی و بدخیم است که می‌تواند در ارقام گوجه فرنگی با ژن‌های مقاومت Tm-22 و فلفل‌های فاقد ژن مقاومتL، سبب آلودگی شدید شود.
- این ویروس می تواند به سرعت و به راحتی از طریق تماس فیزیکی، به ویژه در کشت های متراکم گسترش یابد.
- علائم آلودگی ممکن است بسته به واریته، متفاوت باشد. در برخی موارد، گوجه های آلوده ممکن است بدون علامت باشند. به طور معمول، گیاهان آلوده میوه هایی با علائم شدید دارند. انحراف، موزائیکی شدن و نازک شدن برگ از علائم دیگر آلودگی است. علائم در کاسه گل‌ها شامل تغییر رنگ آنها به قهوه ای می باشد. میوه آسیب دیده ممکن است سقط شود یا کوچک مانده و لکه های قهوه ای داشته باشد.
- این ویروس مشابه سایر توبامو ویروس‌ها، مانند TMV یا ToMV عمل می‌کند؛ اما علائم آن (به ویژه در میوه) ممکن است بسیار شدیدتر باشد.
- ویروس روگوز می تواند توسط کارگران یا حتی از طریق تماس ریشه – ریشه، به راحتی از گیاهی به گیاه دیگر منتقل گردد.
به طور کلی، پیشگیری یک امر ضروری است. اگر اقدامات بهداشتی مناسبی در مزرعه یا گلخانه وجود نداشته باشد؛ افرادی که از یک گلخانه آلوده می آیند می توانند ویروس را منتقل کنند. - روگوز، یک ویروس بسیار پایدار است و می تواند برای مدت طولانی در زباله های آلوده، در خاک یا روی سطوح آلوده زنده بماند.به همین علت نباید برای کنترل این بیماری، به خصوص در گوجه فرنگی، به مقاومت ژنتیکی در برابر توباموویروس ها اعتماد کنید.
- اقدامات بهداشتی سخت گیرانه از جمله استفاده از لباس تمیز، ابزار و ادوات تمیز و غیره در هر صورت، باید انجام شود. بدون رعایت نکات بهداشتی، از گلخانه های آلوده به گلخانه های تمیز تردد نکنید.کارگران هنگام رفت و آمد بین گلخانه ها باید از لباس های محافظ، مخصوصاً لباس و دستکش یکبار مصرف استفاده کنند. حتی اگر ویروس شناسایی نشده باشد، این روش استاندارد باید رعایت شود.
- درصورت وقوع آلودگی، گیاهان دارای علائم را می توان برداشت و از بین برد؛ اما این کار باید با احتیاط زیاد همراه باشد. مطمئن شوید در حین انجام این کار، هیچ گیاهی با سطوح دیگر تماس نداشته باشد.
- اگر گیاهانی با علائم توباموویروس مشاهده کردید؛ به خصوص اگر واریته موردنظر مقاومت ژنتیکی دارد، حتما نظر یک کارشناس متخصص را جویا شوید.
بدون دیدگاه